-
Ikus-entzunezko ondarearen hastapenak eta historia
Ikus-entzunezko egintzaren industria izaerak berarekin ekarri du arlo horretako aurrerapen teknologikoek benetako kataklismoak eragitea bere historian. Azken 120 urteetan, atrakzio zinematik zinema narratibora igarotzeak, metraje luzeko filmak programazio oinarri gisa estandarizatzeak, soinu, kolore edo pantaila zabala eskala handian erabiltzen hasteak, zelulosa nitratoa euskarri fotokimiko gisa erabiltzeari uzteak edo irudien sorkuntza, hedapen eta merkaturatzean bitarteko elektronikoak eta teknologia digitala sartzeak eragin dute ondoriozko hizkuntza iraultzak sortzea eta baita materiala suntsitzeko boladak izatea ere. Horiek artxibo zinematografikoak sortzera bultzatu zituzten partikularrak eta administrazioak. Bost eskola hauek ikus-entzunezko lanaren erreproduzigarritasunari eta haren adierazpenei buruzko oinarri teorikoa aurkeztuko dute, industriak erabiltzen dituen prozesuez gainera –eta, horrenbestez, artxiboetan daudenak– hiru denbora tarte handi desberdinetan: 1896-1930, 1930-1980 eta 1980-2010. Santiago Aguilar, Luciano Berriatua, Alfonso del Amo eta Nere Pagolaren parte-hartzearekin.
-
Bideo materialen identifikazio eta kudeaketa
Bideo-formatuen historiari buruzko ikerketa, haien ezaugarri teknikoei eta erabilerari buruzkoa, baita bilduma mota hori kudeatzeko arrisku-faktoreei, printzipioei eta zereginei buruzkoa ere. Funtsean formatu analogiko eta digitaletan oinarritzen da, zinta magnetikoetan jasotakoetan, formatu profesionalak, ekoizpen independenteak zein bideo domestikoa. Bildumen kudeaketen gaiak barruan hartuko ditu identifikazioa, ikuskaritza eta inbentarioen sorkuntza, bildumak kontserbatzeko eta manipulatzeko estandarrak, eta kontserbazio eta babes planen diseinua.
-
Irudi fotokimikoa. 16 mm laborategia (I)
Ikasgai honetan zuri-beltzean eskuz errebelatzeko prozedurak ezagutzen hasten da. Oinarri teorikotik abiatuta eta hainbat film errebelatzeko prozesuak praktikatuz, ikasgaiaren honetan material fotokimikoa aztertzen da, gela ilunean prozesatzen denean. Material horren ezaugarri eta portaera fisiko eta estetikoak eta narriadura ulertzeko, ikasleak materialak jasaten dituen tratamendu eta aldaketa kimikoak ikasiko ditu. Baita sorkuntzarako ematen dituen aukerak ere. Ikasgai honetan eskolan filmatutako materiala prozesatuko da.
-
Filme materialak identifikatzea
Film ondareak identifikatzeko ikus-entzunezko teknologien historiari buruzko ikerketa. Ezaugarri teknikoak, materialen erabilera eta diskurtsoak. Bildumak identifikatzeko, ikuskatzeko, horien inbentarioa egiteko eta ebaluatzeko tresnak eta metodologiak diseinatzea.
-
Behatoki digitala
Irudi digitalaren tresnen eta datu kudeaketaren alderdi teknikoa lantzeko gunea, hartzen direnetik postprodukzioraino.
-
Artxibo digitalak identifikatzea eta ikuskatzea
Dokumentu digitalen ulermen orokorra: kanpotik (artxiboen sistema maila) barrura (formatuak, codec-ak, kodifikazioa...). Ikus-entzunezko erabilerako kasuetan jarriko da arreta. Ikasleek ikasiko dute nola bilatu, ulertu eta manipulatu multimedia artxiboen ezaugarri teknikoak eta horiek nola aplikatu kalitatezko afinazio baterako eta epe luzean kontserbatzeko. Halaber, multimedia artxiboen kalitate kontrolaren hastapenak ere eskainiko dira, eta ikasleak gaitu beharko lituzke bitarteko digitalen edozein motatako aplikazioak hartzeko eta esportatzeko aukerak maneiatzeko.
-
Irudi fotokimikoa. 16 mm laborategia (II)
Ikasgaiaren bigarren zatia; aztergai nagusia koloretako filma errebelatzeko prozesua da.
-
Ikus-entzunezko ondarearen materialtasuna
Nola grabatu eta erreproduzitu izan da soinua eta irudia? Mende eta erdian erabili izan diren hainbat ikuspegi aztertuko ditugu, eta ikuspegi horiek izan duten arrakastari eta porrotari buruz eztabaidatuko dugu. Prozesu originalak ulertzea da zaharberritze modernoen arrakastaren oinarria. Soinuaren eta mugimenduko irudiaren grabazioaren eta erreprodukzioaren historia teknikoa da hau. Soinua aztertzeko, garai akustikoa, elektrikoa, magnetikoa eta digitala hartuko ditugu kontuan; mugimenduko irudien kasuan, berriz, argazkigintzaren garaia, garai magnetikoa eta digitala. Gaur egungo artxibo baliabideak (irratia, zinema, telebista eta bideoa) ez ezik, ordenagailuak, bideo-jokoak eta… espazioaren esplorazioa ere aztertuko ditugu.
-
Dokumentazioa eta katalogazioa
XIX. mendearen amaiera aldera, zinema asmatu zenetik, lehengo mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran, bideoa sortu zen arte, ikus-entzunezko produkzio guztia euskarri fotokimikoan egin izan da. Formatu horretan garatu da, halaber, ikus-entzunezko produkzioa eta produkzio horren banaketa eta kontserbazioa. Teknologia digitalek aukera berriak eskaintzen dituzte sorkuntzari, biltegiratzeari eta sarbideari dagokienez, baina aldaketa teknologikoen eraginez materialak suntsitu izan dira beti, edo materiala eskuratzea ezinezko bihurtu izan da, irakurgailuak eta kontserbaziorako gailuak zaharkituta geratzen zirelako. Ikuspegi horretatik begiratuta, estandar berriak finkatzen direnean kontserbaziorako erronka berriak sortzen dira eta, aldi berean, obra horietarako sarbidea bermatzeko ezinbesteko diren dokumentazioko eta katalogazioko prozesuak errazten dira.
-
Zinemaren beste kamera
Proiekzio moduen hausnarketa teorikoa eta esperientzia praktikoa. Ikasi egingo da proiektatzen, proiekzio-makinaren ikuspegia eta bizipena esploratzen, linterna magikotik DCPra.
-
Soinu zinematografikoaren behatoki iraunkorra
Behatokia zeharkakoa izaten da ikasturte osoan, eta soinuarekin lotutako prestakuntzako, praktikarako eta ikerketarako gunea izaten da. Gai finkoak izateaz gain, taldekideen premietara eta unean uneko premietara egokitzen da; horregatik, praktikarekin eta egiten ari diren proiektuekin lotuta egoten da, bai soinua hartzean, bai postprodukzioan. Gainera, Behatokiak beste ikasgaiekin konexioak ere egiten ditu, soinuaren arloan oinarrituta, eta ikasturte osoan oihartzunen ganbera bat sortzen da.
-
Digitalizazio-prozesuak. Irudiaren tratamendu digitala
Euskarri fotokimikoaren gaineko materialaren digitalizazioa aztertuko da. Gaur egun prozesu hori ondo finkatuta badago ere, lan fluxuak asko aldatzen dira erakunde batetik bestera. Ikasleak digitalizazioaren oinarriez jabetuko dira, bai eta artxiboek digitalizazioari lotuta dituzten helburuez ere. Irudia digitalizatutakoan, horren tratamenduaren inguruko praktikak egingo dituzte, ezaugarri optikoak proiektu bakoitzak eskatzen duen horretara egokitzeko.
-
Bideoak digitalizatzea
Material magnetikoak arriskuan daude. Hurrengo hamarkadaren amaierarako, formatu horietan gordetako eduki asko eta asko galdu egingo dugu. Balio handiko edukiak denboran iraungo dutela ziurtatzeko eskura dugun tresna bakarra digitalizazioa da. Ikastaro honen ardatza bideo magnetikoko materialak ebaluatzea eta digitalizatzea da. Material horien deskribapen fisiko eta kimikoa aztertuko dugu nola hondatzen diren ulertzeko, hondatze prozesua leuntzeko eta tratamendu egokia emateko, eta digitalizazioaren prozesu teknikoei bereziki erreparatuko diegu. Ikasturte honetan, ikasleek bitarteko magnetikoen hondatzea nola ebaluatu behar den ikasiko dute, horien digitalizazioa nola planifikatzen den eta behar bezala babesteko berariazko premiak zeintzuk diren ulertuko dute. Ikasturtearen amaieran, laborategiko rack-a erabilita bideo magnetikoko materialak nola digitalizatzen diren jakingo dute.
-
Tratamendu digitalak irudietan
Ikastaro honen helburua da filmak zaharberritzea helburutzat duten tresnak ulertu eta ezagutzea DaVinci Resolve 15 softwarearen bitartez, eta, aldi berean, egiazko adibideak erabiliz, material zinematografikoa zaharberritzeko tekniken aplikazioa ulertzea, baita zalantza teknikoak argitzea ere.
-
Material fotokimikoen narriadura eta zaintza
Material fotokimikoen printzipioak eta obrarekin bere erlazioa ulertzea. Bere oinarrizko ezaugarri fisikoak, kolore sistemak, materialen narriadura eta ohiko kalteak. Zaintzako eta zaharberritzeko lanetarako plangintza.
-
Soinuaren zaharberritzea
Ikastaro honetan, ikus-entzunezko proiektuen soinu-bandekin lan egitean sortzen diren arazo eta konponbideak aztertuko ditugu, soinu-banda horiek epe luzera identifikatzeko, zaharberritzeko eta konserbatzeko prozedurei erreparatuta.
-
Filmen zaharberritzea
Filmak zaharberritzearen arlo konplexuari helduko zaio, ikus-entzunezkoen kontserbazioari lotutako askotariko arloetako ezagutzak eta lanak kontuan hartuz. Ikasleek zaharberritzeko obrak nola aukeratzen diren ikasiko dute, bai eta ikerketaren ikuspegitik zaharberritze proiektu baten prozesu luzea nolakoa den ere. Horiez gain, aztergai izango dira irizpide eta kontserbazio elementuak sortzeko merkatuak gau egun eskaintzen dituen aukerak.
-
Zaintza digitala
Zaintza digitalaren estrategia ezartzeko behar diren dokumentu digitalak eta azpiegiturak aztertuko dira. Ikasleek gaur egun garatzen ari diren teoriak eta praktikak ezagutuko dituzte, bai eta hainbat erakundetan aplikatzen diren irizpide eta kontserbazio politikak ere.
-
Irudi fotokimikoa. 16 mm laborategia (III)
Laborategiko prozesuetan sakonduz, ekipamendu profesionalaren praktika bat egitea proposatzen da: errebelatzea, kopiatzea eta positibatzea, prozesagailu jarraituan eta kontaktu bidezko kopiagailuan (Contact Printer), kolorea zuzentzeko sistema analogikoarekin. Sarrera teorikoaren ondoren, ikasleek sortutako filmen kopiak egiteko eta azken errebelatua egiteko hainbat proba eta test egiten dira. Errebelatzea eta kopiatzea irudiak eraikitzeko prozesuaren alderdi teknikoak izaki, sorkuntza lerro bat marraztuko da, aukerak areagotu egiten baititu prozesu horiek zinemagileak berak zuzenean egiten dituenean.
-
Ikus-entzunezko bildumak kudeatzea
Edozein material mota inguratzen duten giroko baldintzak funtsezkoak dira material hori epe luzera kontserbatzeko. Ikus-entzunezko agiriek askotariko materialak erabiltzen dituzte euskarri gisa. Material bakoitzaren beharrak ezagutzea eta biltegiratze baldintzak kudeatzea ezinbestekoa da bildumen bizitza luzatzeko. Ikasgaian hizpide izango dira ikus-entzunezko materialaren kudeaketaren estandarrak eta eztabaidak, eta hainbat kasu-azterketa analizatuko dira, kontuan hartuko dutenak artxibo mota horren heterogeneotasuna, testuinguruari eta aurrekontuari dagokienez, bilduma pribatuak, domestikoak eta erakunde historikoenak konparatuta. Ikasgaiaren helburua da gako batzuk ematea ikaslea moldatu ahal izateko artxibo-munduaren errealitate ezberdinetara, eta lortu ahal izateko ikus-entzunezko bildumak kontserbatzeko plan estrategiko bat planteatzeko eta abian jartzeko ahalmena.
-
Complex Mediako bildumen kudeaketa eta tratamendua
Ikus-entzunezko dokumentuak ez dira soilik zinemateka edo film artxiboenak. Ikus-entzunezkoa beste hainbat arlotan, esate baterako artean, ere erabiltzen den euskarri edo adierazpidea da Hori horrela, arte garaikideko museoetara ikus-entzunezko bildumak iristen dira, zeinetan nahastu egiten baitira askotariko euskarri eta teknologiak, tratamendu eta kudeaketa espezifikoa behar dutenak.
-
Kode irekiko tresna digitalak ikus-entzunezko artxiboetarako
Eskolaren hasieran artxibo formatuei buruzko sarrera bat egingo dugu. Oinarri horren gainean, ikasleek software librea eta kode irekiko softwarea modu praktikoan aztertuko dituzte, hala nola FFmpeg (artxiboen konbertsioa), QCTools (kalitate kontrola), AEO-Light (soinu optikoen pistak ateratzeko) eta DCP-o-matic (DCPak egiteko), baita multimedia irakurgailuak ere. Filmak eta bideoak digitalizatzeko azpiegiturari eta lan prozesuei dagokienez, hainbat baliabide aurkeztu eta horiei buruz eztabaidatuko dugu, eta aurrekontu txikiko ingurune zailetan ezartzeko moduko aukerei bereziki erreparatuko diegu. Eskola bukatzeko, datuak gordetzeari eta datuen migrazioari buruzko deskribapena egingo dugu, eta hondamendien plangintza eta berreskuratzea ere aztertuko ditugu.
